Wat is hittestress bij bomen?
Hittestress bij bomen ontstaat wanneer de temperatuur langere tijd hoog is, terwijl er te weinig water beschikbaar is om voldoende te verdampen. De boom kan zijn blad dan minder goed koelen en raakt in de problemen, net als mensen die oververhit raken tijdens een hittegolf.
In steden is dit effect extra sterk door het stedelijk hitte-eiland. Gebouwen, asfalt en baksteen slaan warmte op en geven die ’s avonds langzaam weer af. Hierdoor blijft het lang warm, ook na zonsondergang. Juist dan zouden bomen normaal gesproken kunnen herstellen.
Waarom stadbomen extra kwetsbaar zijn
Beperkte wortelruimte
Veel straatbomen hebben weinig ruimte voor hun wortels. Kabels, leidingen en funderingen concurreren om dezelfde ondergrondse centimeters. Minder wortelvolume betekent minder wateropname, precies op de momenten dat de boom dat het hardst nodig heeft.
Verharding en afstromend regenwater
Stoepen, parkeerplaatsen en wegen zorgen ervoor dat regenwater snel wegstroomt naar het riool in plaats van langzaam in de bodem te zakken. De grond rond de boom droogt op en regenbuien compenseren de lange droge periodes nauwelijks.
Extra warmtestraling
Gevels en asfalt weerkaatsen zonlicht en geven zelf ook warmte af. Een boom langs een drukke straat krijgt daardoor meer straling dan dezelfde soort in een park of bosrand. Dit verhoogt de bladtemperatuur en versnelt verdamping, wat de waterstress vergroot.
Hoe herken je hittestress bij bomen?
Vroegtijdige bladval en verkleuring
Een duidelijk signaal is dat bladeren vroeg in het seizoen geel of bruin worden en afvallen. Dit lijkt soms op herfst, maar dan midden in de zomer. De boom dumpt een deel van zijn kroon om verdamping te beperken en energie te besparen.
Ingerolde of hangende bladeren
Bladeren die slap hangen of zich oprollen, proberen hun oppervlak te verkleinen om minder water te verliezen. Dit is vooral zichtbaar tijdens warme middagen en kan later op de dag deels herstellen als de temperatuur daalt.
Twijgsterfte en barsten in de bast
Bij langdurige hittestress kunnen dunne takken afsterven en kunnen er scheuren in de bast ontstaan, vooral aan de zonkant. Dat maakt de boom gevoeliger voor schimmels en insecten, waardoor zijn weerstand op langere termijn afneemt.
Wat kun je zelf doen voor bomen in de stad?
Bewust water geven
Bij jonge straatbomen kun je in droge, warme periodes gericht water geven. Liever één of twee keer per week veel water dan elke dag een kleine scheut. Geef het water rustig rond de stam, zodat het in de bodem kan trekken en niet direct wegstroomt naar het riool.
Mulchen rond de stam
Als er een boomspiegel is, kun je de bodem beschermen met een laag organisch materiaal, zoals houtsnippers of bladeren. Deze mulchlaag vermindert verdamping, houdt de bodem koeler en voedt op termijn het bodemleven.
Tegels eruit, groen erin
In je eigen tuin, op het binnenterrein of langs de gevel helpen kleine ingrepen veel. Elke tegel die plaatsmaakt voor grond of planten vergroot de infiltratie van regenwater en verlaagt de temperatuur. Dit komt niet alleen de bomen ten goede, maar vermindert ook hittestress voor omwonenden.
Meedenken met je gemeente
Als bewoner kun je meldingen doen van slecht groeiende bomen of uitdrogende boomspiegels. Ook kun je pleiten voor meer schaduwrijke parkeerplaatsen, groene straten en het gebruik van hittebestendige boomsoorten. Stedelijke bomen zijn cruciaal in het klimaatbeleid, maar hebben hulp nodig van ontwerpers én bewoners.
