Wat gebeurt er met het klimaat in een versteende tuin
Steeds meer Nederlandse tuinen veranderen in strak betegelde buitenkamers. Dat oogt misschien netjes en onderhoudsarm, maar voor het lokale klimaat werkt een versteende tuin als een kleine hittebron. Tegels, grind en kunstgras nemen overdag veel warmte op en geven die langzaam weer af. Daardoor blijft het in versteende straten ook na zonsondergang langer warm dan in groene buurten.
Planten en bomen werken juist als natuurlijke airco. Via verdamping koelen ze de omgeving af en ze bieden schaduw. In een straat vol tegeltuinen ontbreekt die verkoelende werking bijna volledig. Het gevolg is een sterkere vorm van het hitte-eiland-effect: in versteende wijken kan het op hete dagen tot wel enkele graden warmer zijn dan in groene wijken vlakbij.
Versteende tuinen, wateroverlast en de bodem
Een andere belangrijke impact van versteende tuinen heeft met water te maken. In een groene tuin kan regenwater de bodem inzakken, worden vastgehouden door wortels en langzaam verdampen. In een betegelde tuin stroomt een groot deel van dat water direct naar het riool. Bij korte, heftige buien raken riolen daardoor sneller overbelast, met plassen op straat en soms zelfs overstromingen als gevolg.
Ook de bodem onder de tegels lijdt. Door het gebrek aan zuurstof, wortels en bodemleven verarmt de grond. Regenwormen, schimmels en insecten verdwijnen, waardoor de bodem structuur verliest. Dat maakt het later lastiger om weer terug te schakelen naar een levende, klimaatvriendelijke tuin. Een versteende tuin is dus niet alleen op het oppervlak hard, maar ook daaronder.
Effect op biodiversiteit en natuur in de buurt
In het klein lijkt een tuin misschien niet veel voor te stellen, maar al die tuinen samen vormen een groot oppervlak stedelijke natuur. Als veel van die tuinen versteend raken, verdwijnen belangrijke leefgebieden voor vogels, vlinders, bijen en egels. Bloeiende planten leveren nectar en stuifmeel, struiken bieden dekking en nestplaatsen, en een rommelhoekje geeft overwinteringsplekken.
In een tuin vol steen en kunststof is nauwelijks voedsel te vinden. Ook water is zeldzaam, terwijl een eenvoudige schaal met water op warme dagen al een groot verschil kan maken voor vogels en insecten. Het gevolg van massale verstening is een stillere, armere omgeving, waarin natuur verdwijnt uit het dagelijks straatbeeld.
Hoe maak je een versteende tuin weer klimaatvriendelijk
Kleine aanpassingen met groot effect
Een klimaatvriendelijke tuin hoeft niet te betekenen dat alle tegels weg moeten. Door slim te combineren kun je comfort en duurzaamheid goed samen laten gaan. Haal bijvoorbeeld langs de gevel een strook tegels weg en plant daar vaste planten of een klimplant. Zo voorkom je extra opwarming van de muur en verbeter je de wateropvang.
Ook het vervangen van kunstgras door echt gras of een bloemenmengsel zorgt direct voor meer verkoeling en biodiversiteit. Een regenton aangesloten op een regenpijp helpt om piekbuien op te vangen en geeft je gratis water voor droge periodes.
Groene keuzes die het straatklimaat veranderen
Wie een stap verder wil gaan, kan kiezen voor een boom of grote struik in de tuin. Deze zorgen voor schaduw, vangen fijnstof af en creëren een koele plek tijdens hittegolven. Gevarieerde beplanting met verschillende bloeitijden maakt de tuin aantrekkelijk voor bijen en vlinders van het vroege voorjaar tot de late herfst.
Als meerdere buren tegelijkertijd tegels vervangen door groen, verandert het microklimaat van de hele straat. Temperaturen dalen op warme dagen, regenwater zakt beter weg en er klinkt weer vogelgezang. Zo wordt duidelijk dat jouw tuin geen geïsoleerd eiland is, maar een schakel in een groter netwerk van klimaatvriendelijke en veerkrachtige buurten.
