De basis van regeneratieve landbouw
Regeneratieve landbouw is veel meer dan alleen biologisch boeren; het is een holistische benadering van landbeheer die erop gericht is om het land te herstellen en te verrijken, in plaats van het uit te putten. Waar conventionele landbouw vaak leidt tot bodemerosie en verlies van organisch materiaal, probeert regeneratieve landbouw de natuurlijke processen van het ecosysteem na te bootsen en te versnellen. Het hoofddoel is om de bodemkwaliteit te verbeteren, wat essentieel is voor het vasthouden van water, het verhogen van de voedingswaarde van gewassen, en het vastleggen van CO2 uit de atmosfeer. Dit maakt het een cruciale pijler in de strijd tegen klimaatverandering.
Minimale bodemverstoring
Eén van de fundamentele principes van deze methode is het minimaliseren van bodemverstoring. Dit betekent dat ploegen en andere vormen van grondbewerking zoveel mogelijk worden vermeden. Ploegen is een eeuwenoude techniek, maar het verstoort de complexe structuur van de bodem, waarbij nuttige micro-organismen en schimmels worden gedood. Door over te schakelen op ‘no-till’ of gereduceerde grondbewerking, blijft de bodemstructuur intact. Dit bevordert de gezondheid van het bodemleven, wat op zijn beurt leidt tot een betere infiltratie van water en een hogere weerstand tegen erosie. Het zorgt ervoor dat koolstof die in de grond is opgeslagen, daar ook daadwerkelijk blijft, in plaats van te ontsnappen naar de atmosfeer.
Bedekking en diversiteit
Naast het vermijden van ploegen, maakt regeneratieve landbouw intensief gebruik van ‘cover crops’ of bodembedekkers. Dit zijn gewassen die puur worden geplant om de bodem te beschermen wanneer de hoofdteelt is geoogst. Ze voorkomen dat de bodem kaal komt te liggen, wat cruciaal is om erosie door wind en regen tegen te gaan. Bovendien dragen bedekkers bij aan de toename van organisch materiaal. Denk hierbij aan klaver of rogge die stikstof uit de lucht binden of simpelweg de bodem structuur geven wanneer hun wortels afsterven. Gewasrotatie en het integreren van vee op een duurzame manier spelen ook een grote rol. Door verschillende gewassen af te wisselen en dieren de kans te geven op het land te grazen, wordt de biodiversiteit zowel boven als onder de grond sterk vergroot.
De klimaatvoordelen van een gezonde bodem
De focus op bodemgezondheid heeft directe en significante gevolgen voor het klimaat. De bodem is na de oceanen de grootste koolstofopslagplaats ter wereld. Door regeneratieve praktijken kan de bodem meer atmosferische koolstof opnemen in de vorm van organisch materiaal. Dit proces noemen we koolstofvastlegging. Een toename van slechts een fractie van een procent organische koolstof in landbouwgrond wereldwijd kan miljarden tonnen CO2 uit de lucht halen. Dit maakt regeneratieve landbouw een van de meest concrete en direct toepasbare oplossingen in de strijd tegen de opwarming van de aarde, aangezien het direct de oorzaak aanpakt terwijl het tegelijkertijd de voedselzekerheid verhoogt.
Watermanagement en biodiversiteit
Een gezonde bodem fungeert als een spons. Door de hogere concentratie organisch materiaal kan de grond veel meer water vasthouden. Dit is van vitaal belang in tijden van toenemende droogte en extreme weersomstandigheden, waarbij waterretentie het verschil kan betekenen tussen een mislukte en een geslaagde oogst. Het vermogen om water op te slaan vermindert ook afspoeling en overstromingsrisico’s bij hevige regenval. Ten slotte verbetert het de biodiversiteit. Een rijker bodemleven ondersteunt een breder scala aan insecten en dieren. Kortom, regeneratieve landbouw biedt een krachtige drievoudige winst: het voedt ons, het beschermt de natuur en het bestrijdt klimaatverandering.
