Wat gebeurt er in een stenentuin op een warme dag
Loop op een zomerse dag door een woonwijk en je voelt het direct: de ene straat is zinderend heet, de andere verrassend koel. Een van de verborgen oorzaken is de opkomst van stenentuinen. Waar vroeger gras, struiken en bomen stonden, liggen nu grind, tegels en kunstgras. Dat lijkt onderhoudsarm, maar heeft een duidelijke invloed op het zogenoemde stedelijk hitte-eiland effect.
Stenen en asfalt nemen overdag veel zonnewarmte op en geven die langzaam weer af. In een stenentuin ontbreekt groen dat verdampt en zo voor natuurlijke verkoeling zorgt. Het gevolg is dat de temperatuur dicht bij de grond in een versteende straat makkelijk enkele graden hoger kan liggen dan in een groene straat in dezelfde wijk.
Vooral in dichte woonwijken met weinig wind stapelt die warmte zich op. De lucht koelt ’s nachts minder af, waardoor huizen opgewarmd blijven en het binnenklimaat onaangenaam wordt. Juist ouderen, jonge kinderen en mensen met gezondheidsproblemen merken dit als eerste.
Waarom groen de temperatuur echt verlaagt
Verdamping als natuurlijke airco
Planten werken als kleine airco’s. Via hun bladeren verdampen ze water, een proces dat energie kost in de vorm van warmte. Die warmte wordt onttrokken aan de omgeving, waardoor de lucht een beetje afkoelt. In een straat met veel tuintegels ontbreekt dit koelende effect bijna volledig.
Een simpel voorbeeld: een dicht betegelde voortuin kan in de zon temperaturen bereiken boven de vijftig graden aan het oppervlak. Een vergelijkbare tuin met bodembedekkers, struiken en een kleine boom blijft vaak tientallen graden koeler aan de buitenkant. Die lagere oppervlaktetemperatuur werkt door naar de lucht in de straat.
Schaduw en fijnstof als extra bonus
Naast verdamping zorgt groen voor schaduw. Een boom die over een stoep hangt, voorkomt dat de ondergrond extreem opwarmt. Daardoor stijgt de luchttemperatuur minder snel. Bovendien vangen bladeren fijnstof en verbeteren ze de luchtkwaliteit, wat vooral op warme, windstille dagen een verschil kan maken voor je gezondheid.
Op straatniveau telt elk beetje schaduw mee. Een enkele boom, een brede haag of een groen dak op een schuur kan samen al merkbaar bijdragen aan een koelere beleving van hitte in de wijk.
Wat jij in jouw tuin kunt doen tegen hittestress
Kleine ingrepen met groot effect
Je hoeft niet meteen alle tegels eruit te halen om het hitte-eiland effect in jouw straat te beperken. Vervang eerst enkele stoeptegels door een smalle groenstrook langs de gevel. Plant daar kruiden, bloeiende planten of een klimplant die omhoog kan groeien. Hoe meer bladoppervlak, hoe meer verdamping en verkoeling.
Heb je ruimte, kies dan voor een kleine boom of een grote struik met een open kroon, zodat licht en lucht erdoor kunnen. Zelfs een groene gevel of een grote bak met diep wortelende planten helpt al. Vermijd waar mogelijk donker grind en zwarte bestrating, want die nemen extra warmte op.
Zo laat je zien dat een klimaatvriendelijke tuin niet alleen goed is voor biodiversiteit en wateropvang, maar direct voelbaar is voor jou en je buren. Elke tegel die plaatsmaakt voor groen, maakt jouw straat een stukje minder hitte-eiland.
