Waarom versteende tuinen een klimaatprobleem zijn
Loop door een willekeurige Nederlandse wijk en je ziet het direct: voortuinen vol tegels, grind en een enkele potplant. Deze zogenoemde versteende tuinen lijken onderhoudsarm en strak, maar ze veranderen ongemerkt het microklimaat in jouw straat. Een microklimaat is het lokale klimaat op kleine schaal, bijvoorbeeld van een tuin, balkon of plein. Juist op dat niveau voelen we de gevolgen van klimaatverandering het sterkst.
Versteende tuinen versterken hitte, vergroten wateroverlast en maken de omgeving minder prettig om in te wonen. Dat lijkt misschien overdreven voor een paar vierkante meter tegels, maar opgeteld over een hele wijk is het effect aanzienlijk.
Hittestress en het hitte-eilandeffect
Steen, asfalt en beton nemen overdag veel zonnewarmte op en geven die langzaam weer af. In een wijk met veel verharding blijft het daardoor lang warm, ook ’s avonds. Dit wordt het hitte-eilandeffect genoemd. Bomen, struiken en gras daarentegen koelen de omgeving af door schaduw en verdamping.
In een straat vol versteende tuinen kan het op warme dagen meerdere graden warmer zijn dan in een groene buurt. Vooral kwetsbare groepen, zoals ouderen en jonge kinderen, ervaren hierdoor sneller hittestress. Zij slapen slechter, herstellen slechter van inspanning en hebben een groter risico op gezondheidsklachten tijdens hittegolven.
Wat er in jouw tuin gebeurt
In jouw eigen tuin zie je het verschil direct. Een betegeld terras warmt snel op en voelt branderig aan aan je voeten. Een groene tuin met bodembedekkers, struiken en een boom blijft merkbaar koeler. De lucht boven een groene tuin bevat bovendien meer vocht, waardoor de temperatuur minder extreem aanvoelt.
Wateroverlast door tegels en dichte bestrating
Nederland krijgt door klimaatverandering vaker te maken met korte, hevige regenbuien. Als regen op tegels valt, kan het water niet in de bodem zakken. Het stroomt direct richting straat en riool. Bij veel versteende tuinen tegelijk raakt het riool sneller overbelast en ontstaat wateroverlast, soms tot in huis.
Groene tuinen met planten, bodemleven en een luchtige bodem werken als een spons. Ze nemen regenwater op, houden het tijdelijk vast en laten het langzaam naar het grondwater zakken. Dat helpt niet alleen tegen plassen op straat, maar ook tegen verdroging in droge periodes.
Microklimaat en bodembalans
Een levende bodem vol wortels, wormen en schimmels houdt water en voedingsstoffen vast en zorgt voor een stabieler microklimaat. In versteende tuinen sterft het bodemleven grotendeels af, waardoor de grond verarmt en minder water kan opnemen. Het gevolg: meer extremen, zowel bij droogte als bij regen.
Van versteende tuin naar klimaatvriendelijke oase
Het interessante van het microklimaat is dat je het zelf direct kunt beïnvloeden. Tegels eruit en planten erin is een simpele, maar krachtige ingreep. Een kleine boom of grote struik zorgt voor schaduw, klimplanten langs een muur houden stenen koeler en een smalle strook met inheemse planten trekt insecten en vogels aan.
Door slim te vergroenen maak je jouw tuin koeler, vertraag je afvoer van regenwater en verbeter je de lokale biodiversiteit. Als meerdere buren meedoen, verandert niet alleen één tuin, maar het hele straatklimaat. Zo wordt jouw buurt stap voor stap beter bestand tegen hitte, droogte en piekbuien, terwijl het er ook nog eens mooier en leefbaarder op wordt.
