Wat veroorzaakt de stijging van het zeewaterpeil?
De stijging van het zeewaterpeil is een gevolg van verschillende factoren die samenhangen met de opwarming van de aarde. Een van de belangrijkste oorzaken is het smelten van ijskappen en gletsjers. Wanneer ijs van Groenland, Antarctica en gletsjers wereldwijd smelt, stroomt dit water naar de oceanen en verhoogt zo het zeeniveau.
Daarnaast zet oceaanwater uit wanneer het warmer wordt, een fenomeen dat thermische expansie wordt genoemd. Deze combinatie van smeltende ijsmassa‘s en uitzettend water draagt sinds het begin van de 20e eeuw bij aan een gestage stijging van de zeewaterspiegel.
De situatie in Nederland
Nederland is bijzonder kwetsbaar voor een stijgende zeespiegel. Ongeveer een derde van het land ligt onder de zeespiegel en wordt beschermd door een uitgebreid systeem van dijken, dammen en duinen. Een verdere stijging van het waterpeil zet deze beschermingssystemen onder druk en vraagt om regelmatige aanpassingen en innovaties in het watermanagement.
Volgens het KNMI kan de zeespiegel tot het jaar 2100 met tussen de 0,5 en 1,2 meter stijgen, afhankelijk van het mondiale klimaatbeleid. Indien de wereld erin slaagt de uitstoot van broeikasgassen sterk te verminderen, zal de stijging beperkt blijven. Maar bij aanhoudend hoge uitstoot kan deze aanzienlijk toenemen.
Gevolgen voor kustgebieden en ecosystemen
Verhoogd overstromingsrisico
Een duidelijk gevolg van de stijgende zeespiegel is een groter risico op overstromingen, vooral bij stormvloeden of extreme neerslag. De druk op dijkringen neemt toe en er is meer kans op falen van deze systemen, wat kan leiden tot ernstige schade aan infrastructuur en ecosystemen.
Verzilt grondwater
Een ander indirect effect is de verzilting van het grondwater. Doordat de zee binnendringt in kustgebieden, raakt zoet water steeds moeilijker beschikbaar. Dit heeft gevolgen voor de landbouw en drinkwatervoorziening, zowel in Nederland als in andere kustregio‘s wereldwijd.
Invloed op natuurgebieden
Stijgend zeewater kan ook leiden tot het verdwijnen of veranderen van natuurgebieden langs de kust. Denk aan kwelders, duinen en estuaria die afhankelijk zijn van een specifiek waterregime. Dieren en planten die hier leven, kunnen verdrongen worden of verdwijnen als hun leefgebied ongeschikt wordt.
Wat kunnen we doen om ons aan te passen?
Om toekomstig leed te beperken, is het essentieel dat landen zich aanpassen aan de stijgende zeespiegel. In Nederland gebeurt dit onder andere via het Deltaprogramma, waarin wordt gewerkt aan meerlaagsveiligheid: preventie, ruimtelijke inrichting en rampenbeheersing. Gemeenten, waterschappen en het Rijk werken samen om Nederland klimaatbestendig en waterrobuust te maken.
Naast aanpassing is het beperken van de klimaatverandering zelf belangrijk. Door wereldwijd minder broeikasgassen uit te stoten, kan de opwarming worden afgeremd en daarmee ook het smeltproces van ijs en de opwarming van de oceanen. Investeringen in hernieuwbare energie, energiebesparing en circulaire economie dragen hieraan bij.
