Wat is stenige verstening eigenlijk?
Stenige verstening in tuinen betekent dat een groot deel van de bodem is bedekt met bestrating, grind of kunstgras. De levende bodem met planten, wortels en insecten maakt plaats voor een harde, meestal donkere laag. Dit lijkt onderhoudsarm en praktisch, maar het heeft grote gevolgen voor het microklimaat rondom je huis en in je straat.
Een versteende tuin kan op warme dagen vele graden warmer worden dan een groene tuin. Tegelijkertijd kan regenwater minder goed de bodem in trekken, wat zorgt voor wateroverlast in de straat en extra druk op het riool. De keuze voor tegels of planten is dus ook een keuze voor het klimaat dichtbij huis.
Waarom worden versteende tuinen zo heet?
De rol van warmte-opslag
Materialen als beton, baksteen en asfalt hebben een hoge warmtecapaciteit. Ze slaan overdag veel zonnewarmte op en geven die langzaam weer af. Planten daarentegen gebruiken een deel van de zonne-energie om water te verdampen. Dat verdampingsproces koelt de omgeving, alsof er onzichtbare airco’s in je tuin staan. In een stenige tuin ontbreekt die natuurlijke koeling vrijwel volledig.
Daarom voelt een terras met weinig groen op een zonnige dag aan als een bakoven, terwijl een tuin met veel schaduw en beplanting merkbaar koeler blijft. Dit effect draagt bij aan het stedelijk hitte-eilandeffect: steden en dorpen zijn warmer dan het omliggende platteland.
Gebrek aan schaduw en luchtstroming
Bomen, struiken en hogere planten breken zonlicht en zorgen voor schaduw. In een versteende tuin is meestal slechts een klein deel van het oppervlak beschaduwd. Bovendien remt beplanting harde wind af en zorgt voor zachte luchtstroming dichtbij de grond. In een kale, stenige omgeving warmt de lucht direct boven de tegels snel op en blijft die warmte hangen, vooral tussen huizen en schuttingen.
Effect op regenwater en droogte
Snellere afvoer, minder buffering
In een groene tuin kan regenwater langzaam in de bodem zakken. Die bodem werkt als een spons: hij slaat water op en geeft het later geleidelijk af aan planten en grondwater. In een versteende tuin stroomt een groot deel van het water direct naar het riool, vaak via afvoeren en kolken. Daardoor zijn straten na een hoosbui sneller blank en blijft de ondergrond droger op de lange termijn.
Die drogere ondergrond verergert droogteperiodes. Planten wortelen minder diep, bodemdieren verdwijnen en het vermogen van de bodem om water vast te houden neemt verder af. Zo ontstaat een vicieuze cirkel waarin de tuin steeds kwetsbaarder wordt voor zowel droogte als hevige regen.
Wat kun je doen om je tuin te ontstenen?
Kleine stappen met groot klimaateffect
Elke tegel die uit de tuin verdwijnt, helpt het lokale klimaat. Door bijvoorbeeld een smalle strook langs de schutting te vergroenen of een deel van het terras om te vormen tot beplanting, verbeter je al de wateropvang en de verkoeling. Kies voor een mix van bodembedekkers, struiken en bij voorkeur minstens één boom of hoge struik voor schaduw.
Ook halfverharding, zoals waterdoorlatende klinkers of grind tussen voegen met groen, kan het verschil maken. Belangrijk is dat regenwater een kans krijgt om de bodem in te trekken en dat er voldoende bladgroen is om te verdampen en te koelen. Zo verandert je versteende tuin stap voor stap in een kleine klimaatoase, midden in de bebouwde omgeving.
