Wat maakt een boom tot klimaatboom
Steeds meer gemeenten praten over klimaatbomen, maar wat bedoelen ze daar precies mee? Een klimaatboom is geen aparte soort, maar een boom die extra goed is aangepast aan het veranderende klimaat én actief helpt om de leefomgeving aangenamer te maken. Denk aan verkoeling op hete dagen, opvang van regenwater en meer leven in de stad.
Een klimaatboom kan zowel een inheemse als een niet-inheemse soort zijn. Belangrijk is dat de boom bestand is tegen langere periodes van droogte, piekbuien en hittegolven. Daarnaast moet hij passen bij de bodem, de beschikbare ruimte en de omgeving, bijvoorbeeld langs een drukke weg of in een kleine stadstuin.
Waarom klimaatbomen onmisbaar zijn in versteende wijken
Verkoeling tijdens hittegolven
In versteende wijken loopt de temperatuur op warme dagen vaak veel hoger op dan in groene buurten. Dit stedelijk hitte-eiland ontstaat doordat steen en asfalt warmte vasthouden. Klimaatbomen doorbreken dit effect. Met hun kruin zorgen ze voor schaduw, terwijl hun bladeren water verdampen. Dat verdampingsproces koelt de lucht in de directe omgeving merkbaar af.
Het verschil is niet alleen theoretisch. Metingen laten zien dat straten met volwassen bomen op een zomerse dag tot enkele graden koeler kunnen zijn dan kale straten. Voor kwetsbare groepen zoals ouderen en jonge kinderen kan dat temperatuurverschil letterlijk van levensbelang zijn.
Regenwater opvangen en vertragen
Naast hitte krijgen steden steeds vaker te maken met extreme regenbuien. In korte tijd valt er veel water dat niet door de bodem kan worden opgenomen omdat die grotendeels is verhard. Riolen raken overbelast en straten lopen onder. Een goed geplaatste klimaatboom helpt dit te voorkomen. Bladeren vangen een deel van de regen op, waardoor het water rustiger de bodem bereikt. De wortels verbeteren bovendien de bodemstructuur, zodat deze meer water kan vasthouden.
Als een klimaatboom voldoende groeiplaats heeft, kan hij bij een bui duizenden liters water tijdelijk vasthouden in kroon, stam en bodem. Dat ontlast het riool en vermindert wateroverlast in de wijk.
Waar je op let bij het kiezen van een klimaatboom
De juiste boom op de juiste plek
Niet elke boom is automatisch een klimaatboom. De soort moet passen bij de plek. In een smalle straat kies je een boom met een relatief compacte kroon en wortels die geen schade veroorzaken aan stoepen of leidingen. In een park is juist ruimte voor grotere soorten met een brede kroon, die veel schaduw geven. Ook de bodem is bepalend: sommige soorten verdragen droogte beter, andere kunnen juist goed tegen natte voeten.
Daarnaast speelt biodiversiteit een rol. Een klimaatboom die ook nectar, bessen of schuilplaatsen biedt, ondersteunt vogels, insecten en andere dieren. Zo wordt de boom een klein ecosysteem in plaats van alleen maar een groen decorstuk.
Wat jij zelf kunt doen in tuin of straat
Je hoeft geen gemeente te zijn om klimaatbomen te planten. Ook in een voor- of achtertuin kun je een kleinere soort kiezen die goed tegen hitte en droogte kan en in de herfst zijn blad laat vallen, zodat er licht binnenkomt in de winter. Belangrijk is om verharding zoveel mogelijk te beperken, de boom een ruime boomspiegel te geven en bij langdurige droogte extra water te geven totdat hij goed is aangeslagen.
In de straat kun je samen met buren bij de gemeente aangeven waar extra bomen nodig zijn. Hoe meer klimaatbomen er in een wijk staan, hoe sterker het effect op temperatuur, waterhuishouding en leefbaarheid. Zo wordt de stad stap voor stap een koeler en groener klimaatbuffertje.
